भारत पोस्टने देशभर प्रगत पोस्टल तंत्रज्ञान (APT) लागू केले, UPI पेमेंट आणि रिअल-टाइम ट्रॅकिंगसह सेवा सुधारली

केंद्रीय मंत्री ज्योतिरादित्य सिंधिया यांनी १९ ऑगस्ट २०२५ रोजी घोषणा केली की भारत पोस्टने देशभर प्रगत पोस्टल तंत्रज्ञान (APT) लागू केले आहे. IT 2.0 कार्यक्रमाअंतर्गत ₹५,८०० कोटी गुंतवणूकीने ही उपक्रम राबविली आहे. APT मध्ये UPI पेमेंट आणि रिअल-टाइम ट्रॅकिंग या सुविधा समाविष्ट आहेत ज्या सर्व १.६४ लाख पोस्ट ऑफिसेसमध्ये कार्यान्वित केल्या आहेत. ४ ऑगस्टच्या सुरुवातीच्या तांत्रिक अडचणींनंतर ५ ऑगस्टपर्यंत २० लाख वस्तूंची बुकिंग आणि २५ लाख पार्सलची वितरण झाली.

भारतीय पोस्ट व्यवस्थेत डिजिटल क्रांती घडवून आणण्याच्या दिशेने एक महत्त्वाचे पाऊल उचलण्यात आले आहे. केंद्रीय नागरी उड्डाण मंत्री ज्योतिरादित्य सिंधिया यांनी १९ ऑगस्ट २०२५ रोजी घोषणा केली की भारत पोस्टने संपूर्ण देशभर प्रगत पोस्टल तंत्रज्ञान (Advanced Postal Technology - APT) यशस्वीपणे लागू केले आहे.

या महत्त्वाकांक्षी उपक्रमासाठी IT 2.0 कार्यक्रमाअंतर्गत ₹५,८०० कोटी रुपयांची मोठी गुंतवणूक करण्यात आली आहे. या गुंतवणूकीचा मुख्य उद्देश भारत पोस्टला अधिक जलद, कार्यशील आणि आधुनिक बनविणे आहे, ज्यामुळे लॉजिस्टिक्स आणि ई-कॉमर्स क्षेत्रातील त्याची क्षमता वाढेल.

APT च्या मुख्य वैशिष्ट्यांमध्ये UPI पेमेंट आणि रिअल-टाइम ट्रॅकिंग या आधुनिक सुविधांचा समावेश आहे. या तंत्रज्ञानामुळे देशातील सर्व १.६४ लाख पोस्ट ऑफिसेसमधील कामकाज सुव्यवस्थित होण्यास मदत होईल. हे विशेषकरून ग्रामीण भागातील नागरिकांसाठी अत्यंत फायदेशीर ठरेल, कारण त्यांना आता आधुनिक डिजिटल सेवांचा लाभ मिळू शकेल.

या नवीन प्रणालीची सुरुवात करताना काही प्रारंभिक अडचणी आल्या होत्या. ४ ऑगस्टच्या लॉन्च दिवशी काही तांत्रिक समस्या उद्भवल्या होत्या, परंतु त्या लवकरच सोडविण्यात आल्या. फक्त एका दिवसातच परिस्थिती नियंत्रणात आणून ५ ऑगस्ट पर्यंत या नवीन प्रणालीचा वापर करून २० लाख पेक्षा जास्त वस्तूंची बुकिंग आणि २५ लाख पेक्षा जास्त पार्सलची वितरण करण्यात आली.

भारत पोस्टने या अपग्रेडदरम्यान ग्राहकांनी दाखविलेल्या धीराबद्दल आभार व्यक्त केला आहे. विभागाने स्पष्ट केले आहे की हे बदल ग्राहकांना चांगली सेवा देण्यासाठी करण्यात आले आहेत - मग ते मोठ्या शहरातील ग्राहक असोत किंवा दुर्गम गावातील.

या तंत्रज्ञानाच्या अंमलबजावणीमुळे भारत पोस्टची कार्यक्षमता लक्षणीयरीत्या वाढण्याची अपेक्षा आहे. UPI पेमेंट सुविधेमुळे ग्राहकांना रोख रकमेची गरज भासणार नाही आणि ते डिजिटल पद्धतीने सर्व पेमेंट करू शकतील. रिअल-टाइम ट्रॅकिंग सुविधेमुळे ग्राहक आपल्या पार्सलची वास्तविक वेळेत स्थिती जाणून घेऊ शकतील, ज्यामुळे त्यांना चांगला अनुभव मिळेल.

हा उपक्रम भारताच्या डिजिटल इंडिया मिशनचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. भारत पोस्ट ही देशातील सर्वात मोठी नेटवर्क असलेली संस्था आहे आणि तिचे आधुनिकीकरण करणे म्हणजे संपूर्ण देशाच्या ग्रामीण भागातील डिजिटल कनेक्टिव्हिटी सुधारणे होय. या नवीन तंत्रज्ञानामुळे भारत पोस्ट आता ई-कॉमर्स कंपन्यांशी स्पर्धा करण्यास सक्षम होईल आणि ग्राहकांना आणखी चांगल्या सेवा पुरवू शकेल.